ساری-گروه اقتصادی/استان مازندران یکی از استان های ویژه در حوزه مسکن به شمار می رود. کمبود و گرانی زمین در مازندران و طبیعت ویژه آن میزان متقاضیان مسکن در این استان را افزایش داده و ساخت و ساز در آن را به دلیل دارا بودن زمین های ملی و عرصه های طبیعی با چالش مواجه کرده است.

سرعت کند اجرای تعهدات دولت در حوزه مسکن و افزایش نرخ تورم در این بخش، خانه دار شدن مازندرانی ها را با چالش مواجه کرده است. چالشی که گرانی هر روزه مسکن و برابری نرخ اجاره، رهن و خرید مسکن در مازندران را همپای کلان شهر تهران قرار داده است.

از سویی نیز بافت تاریخی و قدیمی شهرهای این استان به دلیل سابقه طولانی برخی شهرها و یا تبدیل شدن روستاها به شهرها و تغییر بافت روستایی به شهری، از جمله مسائلی است که مساله مسکن را در مازندران به یکی از نیازهای مهم این استان برای اهالی مازندران ومسئولان آن تبدیل کرده است. مسکن مهر در دولت نهم و بعد از آن مسکن ملی در دولت سیزدهم و نیز سیاست های احیا و نوسازی بافت های فرسوده در مازندران هنوز هم نتوانسته است بر گرانی و کمبود مسکن در این استان تاثیر شگرفی بگذارد.

نوسازی بافت‌های فرسوده یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم در بخش مسکن در کنار اجرای طرح نهضت ملی مسکن است. تولید مسکن در بافت‌های شهری همواره مورد تاکید دولتمردان بوده است و این اهمیت را به دلیل داشتن خدمات زیربنایی لازم در شهرها و همچنین با هدف مقاوم سازی و افزایش تاب‌آوری مطرح کرده‌اند.

تدارک مشوق‌های متعدد برای ساکنان بافت‌های فرسوده و همچنین سازندگان، نرخ پایین‌تر سود تسهیلات بانکی نسبت به دیگر روش‌های ساخت و همچنین تدوین ضوابط و مقررات متعدد برای بافت‌های متنوع شهری در محدوده‌های هدف بازآفرینی شهری بخشی از اقداماتی بوده که مجموعه وزارت راه و شهرسازی و شرکت بازآفرینی شهری ایران به عنوان متولی اصلی بر آن اهتمام ویژه داشته است.

بر اساس آمار ارائه شده در هفدهمین جلسه شورای‌عالی مسکن از روند نوسازی بافت‌های فرسوده در سراسر کشور، نوسازی ۲۷۷ هزار و ۶۰۵ واحد در سراسر کشور طی دولت سیزدهم تحقق یافته است. به گفته «محمد آیینی» معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران از تعداد واحدهایی که نوسازی آنها در این دولت آغاز شد تعداد ۸۷ هزار واحد تکمیل شده و به بهره‌برداری رسیده است.

همچنین، نوسازی بافت‌های فرسوده در ۳۱ استان و ۶۱۴ شهر تاکنون با عدد ۲۷۷ هزار و ۶۰۵ واحد نسبت به برنامه ابلاغی ۷۵ درصد پیشرفت داشته است.

بر همین اساس ۱۰ استان برتر از نظر تعداد واحد در دست نوسازی در سال ۱۴۰۲ شامل استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، مازندران، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، خوزستان، کرمانشاه، همدان و کرمان است.

صدور پروانه و واحدهای در حال نوسازی در ۱۰ استان برتر کشور در مازندران شامل یک‌هزار و ۹۸ پروانه و چهار هزار و ۳۷۵ واحد در حال نوسازی است که موجب شده است این استان به یکی از استان های برتر کشور در این حوزه تبدیل شود.

رونق احیای بافت های فرسوده در مازندران

در همین خصوص، ۸ آذر با حضور آیینی معاون وزیر راه و شهرسازی، تفاهم‌نامه همکاری و مشارکت اداره کل راه و شهرسازی استان مازندران  با ۷ شهرداری استان در حوزه ساخت مسکن در بافت‌های فرسوده مبادله شد.

این تفاهم نامه بین اداره کل راه و شهرسازی و شهرداران ساری، قائم‌شهر، فریدون‌کنار، بابلسر، آمل، نکا و بهشهر در حوزه ساخت مسکن نوسازی مردمی در محدوده و محلات هدف بازآفرینی است.

آیینی در این مراسم تاکید کرده بود: تفاهم نامه مذکور در چارچوب قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری  و قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن و همچنین ماده ۵۹ قانون برنامه ششم توسعه کشور با هدف تسریع در تحقق اهداف بازآفرینی شهری و شتاب‌بخشی به اجرای سیاست‌های نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری، اجرای کامل بسته تشویقی کالبدی ۱۹ بندی مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ابلاغی وزیر راه وشهرسازی در راستای جلب مشارکت و تعامل حداکثری شهرداری‌ها به عنوان شریک راهبردی با اداره کل راه و شهرسازی استان و عملیاتی کردن برنامه‌های بازآفرینی شهری پایدار و تمامی بسته‌های حمایتی ویژه نوسازی مصوب دولت سیزدهم و شهرداری‌ها در راستای تسریع فرآیند نوسازی مبادله شده است.

تفاهم‌نامه نوسازی مردمی مسکن در محدوده و محلات هدف بازآفرینی شهری در شهرهای قائم‌شهر به تعداد ۳۲۴۰ واحد، ساری ۴۶۰۱ واحد، آمل ۳۵۰۷ واحد، بهشهر ۲۰۰۱ واحد، بابلسر۱۵۹۰ واحد، نکا ۷۱۳ واحد، فریدون‌کنار ۳۱۱ واحد مبادله شد. سهمیه استان مازندران برای نوسازی بافت فرسوده در مجموع ۲۳ هزار و ۲۵۵ واحد است.

اگر چه روند فعلی شاید در راستای احیای بافت های فرسوده گام مهمی باشد اما سرعت اجرای آن در برابر تورم موجود در مسکن این استان، از نکات مهمی است که مسئولان باید نسبت به آن توجه ویژه داشته باشند.

قول‌های دولت نهم در دولت سیزدهم

مسکن مهر نیز یکی از تعهدهایی است که تکمیل و اتمام آن را دولت سیزدهم بر عهده گرفت. این طرح با برنامه احداث ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد از دولت نهم و دهم، برنامه‌ریزی و اجرایی شد و کار اتمام آن تا دولت سیزدهم به درازا کشید. بر اساس آمار ارائه شده در ابتدای دولت سیزدهم نزدیک‌به ۲۵۰ هزار واحد مسکن مهر تکمیل نشده در سراسر کشور وجود داشت که تکمیل آنها با راهکارهای تامین مالی از سوی صندوق ملی مسکن و سایر منابع در برنامه قرار گرفت.

وزارت راه و شهرسازی در بخش مسکن در کنار اجرای قانون جهش تولید و نهضت ملی مسکن، تکمیل واحدهای باقی‌مانده مسکن مهر را نیز در برنامه قرار داد.

بر اساس گزارش ارائه شده در هفدهمین جلسه شورای عالی مسکن در پنجم خرداد ماه سال جاری، از حدود ۲۵۰ هزار واحد باقی‌مانده مسکن مهر در دولت سیزدهم، ۱۳۱ هزار و ۲۹۱ واحد تکمیل شد و واحدهای باقی‌مانده مسکن مهر که در مراحل مختلف پیشرفت فیزیکی قرار دارند به رقم ۱۱۸ هزار و ۷۰۹ واحد رسیده است.

بر اساس آمار میزان فروش اقساطی نشده مسکن مهر و واحدهای باقی‌مانده در استان های کشور در مازندران یک‌هزار و ۴۴۲ واحد است.

مسکن ملی هم گرفتار تورم و زمین است

طرح نهضت ملی مسکن را دولت سیزدهم برای خانه دار کردن مردم ارائه کرد. قرار است در چارچوب آن سالانه یک میلیون واحد مسکونی ساخته و تحویل متقاضیان شود. سهم مازندران از این طرح سالانه ۳۸ هزار و در مجموع ۱۵۲ هزار خانه است.

طبق مقررات نهضت ملی مسکن، متقاضیان با داشتن پنج شرط تاهل، سرپرست خانوار بودن و مردان مجرد ۲۳ سال به بالا، حداقل سابقه پنج سال سکونت در شهر مورد تقاضا، نداشتن مالکیت خصوصی و در نهایت عدم استفاده از امکانات دولتی از اول انقلاب در حوزه مسکن، می‌توانستند نسبت به ثبت‌نام اقدام کنند.

مدیرکل راه و شهرسازی مازندران در این باره گفته است در طرح نهضت ملی مسکن مازندران ۱۵۵ هزار واحد ساخته می‌شود، عمده طرح نهضت ملی مسکن در این استان را در بخش خودمالکی، مستقر در بافت فرسوده و مسکن روستایی اعلام کرد که تا سال ۱۴۰۴ روند اجرای آن باید تکمیل شود.

دیوسالار گفته: برای خانه دار شدن مردم، دولت زمین را رایگان و یا با اجاره ۹۹ ساله در اختیار مردم قرار می‌دهد و هزینه‌های ساخت توسط متقاضی و بخشی دیگر نیز با دریافت تسهیلات ۵۵۰ میلیون تومان محقق می‌شود.

دیوسالار تصریح کرد: برای ۱۵۵ هزار واحد طرح نهضت ملی مسکن در مازندران، یکهزار و ۵۵۰ هزار هکتار زمین نیاز است که حدود ۹۰۰ هکتار آن تاکنون شناسایی شده است.

وی کمبود زمین در مازندران را از عمده مشکلات فراروی ذکرکرد و با بیان اینکه در شورای مسکن استان هم اکنون ساخت چهار شهرک مسکونی در مناطق مختلف تصویب شده است، گفت که برای ساخت این شهرک ها نیز ۲۲۲ هکتار زمین مورد نیاز است.

سرعت کند اجرای تعهدات دولت در حوزه مسکن و افزایش نرخ تورم در این بخش، خانه دار شدن مازندرانی ها را با چالش مواجه کرده است. چالشی که گرانی هر روزه مسکن و برابری نرخ اجاره، رهن و خرید مسکن در مازندران را همپای کلان شهر تهران قرار داده است.